Ropica Polska – rzeka Ropa – Wisłoka bez barier

Budowa przepławki dla ryb w formie bystrza kamiennego

Lokalizacja
Rzeka: Ropa – km 39+400
Gmina: Gorlice
Miejscowość: Ropica Polska
Planowany termin rozpoczęcia
IV kwartał 2018
Planowany termin zakończenia
III kwartał 2019
Przewidywane koszty
3 701 843 zł

Dlaczego ingerujemy w rzekę?

Bariera migracyjna w postaci stopni wodnych na rzece Ropie w km 39+400 została wybudowana dla zapewnienia stałego piętrzenia wody na potrzeby ujęcia wody eksploatowanego przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Gorlicach. Pobrana woda jest wykorzystywana w Gorlicach i Ropicy Polskiej na cele komunalne i produkcyjne. Bariera stanowi przeszkodę nie do pokonania dla organizmów wodnych. Konieczna jest modernizacja tego obiektu.

Modernizowany obiekt

Modernizowana bariera składa się z trzech części – z dwóch stopni oraz gurtu dennego. Górny stopień ma wysokość piętrzenia ok. 0,9 m, środkowy ok. 1,15 m, a zlokalizowany na końcu dolny gurt zrównany jest z dnem. Pierwszy stopień jest betonowy, stopień drugi oraz gurt są wykonane ze ścianki szczelnej typu Larsen. Poniżej dolnego gurtu rzeka wraca do naturalnego stanu – w korycie znajduje się wiele głazów o różnych rozmiarach.

Ubezpieczenie brzegu prawego między stopniem górnym, a dolnym wykonano z płyt betonowych w nachyleniu 1:2. Prawy brzeg, poniżej dolnego stopnia ubezpieczono narzutem kamiennym. Brzeg lewy na długości ok. 11 m od górnego stopnia zabezpieczony jest płytami betonowymi, które ułożono również między stopniem środkowym, a dolnym gurtem. Poniżej brzeg zabezpieczono narzutem kamiennym.

Różnica poziomu zwierciadła wody pomiędzy górnym stopniem, a gurtem dolnym wynosi ok. 5 m, a odległość między nimi nie przekracza 33 m. Szerokość koryta w dnie wynosi od 20 do 25 m.

Planowana inwestycja

W ramach inwestycji ze starego obiektu zostaje niewiele, praktycznie tylko górny stopień z obniżeniami zapewniającymi drogę dla ryb w czasie niskich stanów wód. Poniżej stopnia zostanie ułożona z głazów nowa przepławka o długości 114 m zapewniająca możliwość swobodnej migracji rybom i innym organizmom wodnym. Istniejące ścianki typu Larsen zostaną obcięte na szerokości przepławki poniżej projektowanej rzędnej dna.

Przepławka będzie się składała z dwóch części. W połowie koryta, przy prawym brzegu zostanie wykonana przepławka ryglowa, składająca się z basenów wykonanych z różnej wielkości głazów. Pomiędzy nimi pozostawione zostaną szczeliny umożliwiające migrację ryb zarówno w górę, jak i w dół rzeki. Część kamieni zostanie ułożona nieco niżej dla zapewnienia odpowiedniej koncentracji strumieni wody, szczególnie przy niskich stanach.

Ropica_przeplawka_cala1 — Rysunek techniczny projektowanej przepławki (WTU Sp. z o.o.)

Lewa część przepławki będzie miała formę bystrza kamiennego, składającego się z nieregularnie ułożonych głazów, z zachowaniem odpowiednich odstępów i spadkiem umożliwiającym wędrówkę większych gatunków ryb. Zostanie również wykonany nowy wlot od strony górnej wody, jako wycięcie w istniejącym progu.

Realizacja – zmiany wprowadzone w trakcie realizacji inwestycji

W trakcie realizacji inwestycji dokonano niewielkich korekt projektu. Zmianie uległa głównie podbudowa przepławki z płyty żelbetowej na kompozyt z geosiatki, pospółki, geowłókniny i głazów kamiennych oraz materiał głazów wielkogabarytowych. Stwierdzono, że zaprojektowana technologia wykonania bystrza i przepławki jest bardzo skomplikowana pod względem wykonawczym – może powodować wady ukryte wpływające na trwałość budowli. Żelbetowe płyty zastąpiono więc zagęszczoną podbudową z tłucznia/pospóły wzmocnionej warstwą geowłókniny i geosiatki. Dodatkowo okazało się, że możliwe jest zastąpienie części głazów granitowych tańszymi, z piaskowca, a po weryfikacji położenia głazów w bystrzu, zwiększono ich ilość o 12 sztuk. Głazy postanowiono osadzić w warstwie podbudowy i wzajemnie je o siebie klinować. Podobną technologię wykonania (tzn. wzajemne klinowanie wielkogabarytowych bloków skalnych) z powodzeniem zastosowano wcześniej na budowach przepławek na rzece Biała Tarnowska, w miejscowościach Grybów, Biała Niżna, Stróże i Bobowa.

Zmianie uległa także trasa przepławki, co wynikało z konieczności dopasowania jej do kształtu brzegu.

W trakcie realizacji inwestycji, w ramach nadzoru przyrodniczego prowadzone były pomiary prędkości przepływu w szczelinach przepławki. Z pomiarów wynikało, że należy zmodyfikować rozwiązanie projektowe. Korekta polegała na poszerzeniu otworu wlotowego oraz dołożeniu głazów, które rozbijają strugi wody przepływającej przez przepławkę.