Wisłoka, to rzeka w południowo-wschodniej Polsce, prawobrzeżny dopływ górnej Wisły. Głównymi dopływami Wisłoki są: Kłopotnica, Ropa, Dulcza, Ryjak, Iwla, Jasiołka, Wielopolka, Tuszymka.
Zlewnia Wisłoki leży w województwie małopolskim (powiaty: dąbrowski, gorlicki, nowosądecki, tarnowski) oraz w województwie podkarpackim (powiaty: dębicki, jasielski, kolbuszowski, krośnieński, mielecki, ropczycko-sędziszowski, sanocki, strzyżowski).
(źródło: Wola Mielecka – oficjalny Portal Miejscowości )
Około 40 % zlewni pokrywają lasy. Występują też obszary przyrodnicze prawnie chronione. Górna cześć zlewni, górzysta i zalesiona, leży w granicach Magurskiego Parku Narodowego i Obszaru Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego. Południowo-wschodnia część zlewni to fragment Jaśliskiego Parku Krajobrazowego. Środkowa część znajduje się na terenie Obszarów Chronionego Krajobrazu: Pogórza Strzyżowskiego i Pogórza Ciężkowickiego. Fragmenty dolnej część zlewni należą do Przecławskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu i Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Walory turystyczne zlewni Wisłoki związane są z szeroką ofertą rekreacyjną rozwiniętą w oparciu o wspaniałe podgórskie tereny wypoczynkowe oraz ciekawą historię. Znajduje się tutaj wiele zabytków kultury: Ropa – dwór z XVII w., Szymbark – dwór obronny z 1584 r., Sękowa – kościół drewniany z XVI w., Siary – pałac z 1900 r., Kobylanka – kościół z 1720 r. Libusza – kościół drewniany z 1607 r., Biecz – mury obronne, ratusz XIV-XVII w. i kościół z XV w., Święcany – kościół drewniany z 1520 r., Osieck Jasielski – kościół drewniany z XVI w. [1].
Rzeka Wisłoka wraz ze swoimi dopływami, podobnie jak inne karpackie dopływy Wisły, była siedliskiem oraz miejscem rozrodu wędrownych ryb dwuśrodowiskowych. Budowa stopni wodnych i prace regulacyjne w korytach prowadzone w drugiej połowie XX wieku doprowadziły do zaniku specyficznych siedlisk niezbędnych do odbycia tarła, inkubacji ikry, podchowu narybku, żerowisk i zimowisk osobników dorosłych i w efekcie doszło do wyginięcia jesiotra, łososia, troci i certy. Populacje innych gatunków ryb rzecznych (jednośrodowiskowych) zostały silnie przetrzebione i pofragmentowane. Badania ichtiofaunistyczne prowadzone w ostatnich latach w dorzeczu górnej Wisłoki, Jasiołki i Ropy wskazują, że ten stan się utrzymuje. Stwierdzono duże zróżnicowanie gatunkowe na odcinkach rzeki sąsiadujących ze sobą, a oddzielonych jedynie jazami lub progami.
Przykładowo, w górnej części zlewni Wisłoki – powyżej stopni: w Gorlicach (rzeka Ropa), w Jedliczach (Jasiołka) i w Jaśle (Wisłoka), faktyczny i potencjalny skład ichtiofauny to 20 gatunków ryb. W przekroju Mokrzec i Dębica tych gatunków stwierdzono 35, a w przekroju Mielca 29 gatunków. Te 35 gatunków to: brzana, brzanka, jelec, kiełb krótkowąsy, kleń, piekielnica, płoć, strzebla potokowa, świnka, ukleja, okoń, pstrąg potokowy, łosoś, troć wędrowna, koza, lipień, głowacz białopłetwy, głowacz pręgopłetwy, śliz, minóg strumieniowy, boleń, certa, jaź, karaś srebrzysty, krąp, leszcz, różanka, wzdręga, jazgarz, sandacz, piskorz, szczupak, węgorz, miętus, jesiotr bałtycki [2].
Wśród występujących w Wisłoce gatunków ryb, niektóre zakwalifikowano do najwyższych kategorii zagrożeń wg IUCN: certa, piekielnica, minóg strumieniowy, brzana, koza, miętus, głowacz białopłetwy i pręgopłetwy. Występują na tym terenie także ryby, których ochrona wymagała wyznaczenia obszarów Natura 2000.
Większe wylewy Wisłoki zanotowano w latach: 1602, 1611, 1685, 1717, 1721, 1772, 1774, 1812, 1813, 1839, 1843, 1845, 1867, 1868, 1884, 1902, 1903, 1906, 1908,1934, 1947, 1948, 1960, 1966, 1970, 1972, 1973, 1974, 1980, 1997, 1998, 2000, 2001, 2006, 2007, 2010 [1].
Rzeka Wisłoka
Wisłoka wypływa kilkoma potokami źródłowymi m.in. ze zboczy góry Dębi Wierch w środkowej części Beskidu Niskiego, a do Wisły uchodzi w rejonie Gawłuszowic i Ostrówka (km 226+900). Długość rzeki wynosi 164 km, powierzchnia zlewni 4110 km2. Z Beskidu Niskiego Wisłoka płynie przez Pogórze Jasielskie, Kotlinę Jasielsko-Krośnieńską, Pogórze Strzyżowskie (na pograniczu z Pogórzem Ciężkowickim), Dolinę Dolnej Wisłoki na Nizinę Nadwiślańską.
Wisłoka w obiektywie M. Maczugi
Krajobrazowo najbardziej interesujący jest górny odcinek biegu, w obrębie Karpat, gdzie rzeka płynie głęboko wciętą doliną, ze średnim spadkiem 5,9‰ często zmieniając kierunek i tworząc liczne zakola i meandry, jej dno jest kamieniste, a przeciętna szerokość 40 m i głębokość 0,7 -1,0 m. Poniżej Nowego Żmigrodu, na obszarze Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej, dolina Wisłoki generalnie rozszerza się do około 1 km, choć występują na tym odcinku przewężenia albo rozszerzenia doliny – największe przy ujściu Jasiołki i Ropy. W okolicy Jasła brzegi Wisłoki są uregulowane. W rejonie Kołaczyc (poniżej Jasła), znajduje się drugi interesujący krajobrazowo odcinek, gdzie do doliny Wisłoki schodzi lesiste, długie pasmo Lewoczy, a kolejne miejsce to ujście Dulczy (Pilzno). Począwszy od Dębicy wyraźnie zmienia się charakter doliny – meandry mają coraz mniejsze krzywizny, maleje spadek (poniżej 1‰) [3].
Ujściowy odcinek zlewni Wisłoki jest wąski, a koryto obwałowane.
Korytarz rzeczny Wisłoki i jej dopływów poniżej zapory w Mokrzcu jest objęty obszarem SOOS Natura 2000 „Dolna Wisłoka z Dopływami” (PLH180053), zaś górna część zlewni Wisłoki obszarem SOOS Natura 2000 „Wisłoka z Dopływami” (PLH180052). Wyznaczono także Obszar Natura 2000 – „ Jasiołka” (PLH180011).
Rzeka Ropa
Ropa jest lewobrzeżnym dopływem Wisłoki o długości 78,7 km i powierzchni zlewni 978,2 km2. Wypływa z Beskidu Niskiego, następnie płynie przez Obniżenie Gorlickie do Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej i uchodzi do Wisłoki w Jaśle w km 105.
Ropa w obiektywie M. Maczugi
Ropa do ujścia Libuszanki płynie naturalnym korytem, o dnie żwirowo-kamienistym z nielicznymi wychodniami warstw piaskowców magurskich w korycie, które są siedliskiem ryb łososiowatych. Poniżej rzeka płynie w szerokiej dolinie, która do miejscowości Ropa ma strome brzegi, a od Gorlic jej stoki łagodnieją. Koryto jest częściowo uregulowane. Średnia szerokość rzeki wynosi tu ok. 40 m, a głębokość 1,5-2,0 m. Brzegi są silnie zarośnięte, co powoduje, że woda się nie nagrzewa i stanowi schronienie dla wielu gatunków cennych ryb. Od ujścia Olszynki dno doliny rozszerza się do około 1,5 km [4]. Na Ropie (km 54,4) w 1994 roku zbudowano Zbiornik Wodny Klimkówka.
Rzeka Jasiołka
Jasiołka jest prawobrzeżnym dopływem Wisłoki. Długość rzeki wynosi 75,9 km, a powierzchnia zlewni 513,3 km2. Jasiołka wypływa z Beskidu Niskiego przy granicy ze Słowacją, jej średni spadek wynosi 6,6‰. Górny bieg Jasiołki przecina obszary górskie, całkowicie pokryte lasami i objęte ochroną prawną w ramach Jaśliskiego Parku Krajobrazowego, a same źródła stanowią rezerwat przyrody o nazwie „Źródliska Jasiołki” chroniący naturalne zbiorowiska roślinne. W dalszym swoim biegu Jasiołka tworzy piękny przełom pomiędzy górami Ostrą, a Piotrusiem. Poniżej Dukli zwalnia bieg i z górskiego strumienia staje się rzeką. W Jaśle (w km 104,9) uchodzi do Wisłoki.
Środkowa część doliny Jasiołki objęta jest ochroną w ramach obszaru Natura 2000 (PLH180011 Jasiołka). Obszar siedliskowy Jasiołka jest ważny dla zachowania kilku gatunków zwierząt: skójki gruboskorupowej, brzanki, kumaka górskiego oraz bobra europejskiego. Obok nich do przedmiotów ochrony obszaru należy 6 siedlisk przyrodniczych: starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne, pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków, zarośla wrześni na kamieńcach i żwirowiskach górskich potoków, ziołorośla nadrzeczne, lasy łęgowe oraz ekstensywnie użytkowane łąki świeże [5].
Źródła informacji: Rzeki Polski; Wikipedia; Wola Mielecka – oficjalny Portal Miejscowości; RDOŚ Rzeszów; IOP;
[1] http://www.wolamielecka.pl/wisloka/zlewnia-wiisoki,
[2] dr Mariusz Klich: Ekspertyza – inwentaryzacja przyrodnicza dla przedsięwzięcia: „Koncepcja odtworzenia ciągłości ekologicznej Wisłoki i jej dopływów (Ropy i Jasiołki) – w ramach I etapu Projektu POIS-05.02.00-00-182/09-00 ” – określenie struktury ichtiofauny oraz wstępne wskazówki dla projektantów – wersja robocza nr 3 (Tarnów, 2013)
[3] http://www.rzekipolski.info/wisloka.html
[4] http://ine.eko.org.pl/index_areas.php?rek=590
[5] http://rzeszow.rdos.gov.pl/files/artykuly/21750/zalj.pdf;
http://www.iop.krakow.pl/karpaty/Jasiolka,25,obszar.html
Wisłoka bez barier 