Gorlice I – rzeka Ropa – Wisłoka bez barier

Budowa przepławki dla ryb w formie bystrotoku kaskadowego

Lokalizacja
Rzeka: Ropa – km 32+300
Gmina: Gorlice
Miejscowość: Gorlice
Planowany termin rozpoczęcia
I kwartał 2019
Planowany termin zakończenia
IV kwartał 2019
Przewidywany koszt
1 870 761 zł

Dlaczego ingerujemy w rzekę?

Zadaniem modernizowanego jazu jest utrzymanie stałego poziomu piętrzenia na ujęciu wody zlokalizowanym kilkadziesiąt metrów powyżej. Pozwolenie wodnoprawne na pobór wody zostało wydane Rafinerii Nafty GLIMAR S.A. w Gorlicach przez Wojewodę Małopolskiego w 2003 roku i obowiązuje do 2028 roku. Ujęcie wyposażone jest w dwa kosze ssące zatopione w nurcie rzeki oraz w ujęcie brzegowe w postaci studni wykonanej w formie skrzyni. Woda z tego ujęcia jest wykorzystywana dla celów przemysłowych.

Jaz stanowi obecnie przeszkodę nie do przebycia dla organizmów wodnych. Istniejąca przepławka dla ryb zlokalizowana w środkowej jego części nie spełnia swego zadania, stąd konieczna jest modernizacja tego urządzenia.

ujecie)GorliceI_pop — Źródło: www.google.com/maps

Modernizowany obiekt

Jaz piętrzący wodę składa się z trzech sekcji. Od strony brzegu lewego znajdują się dwie sekcje szerokie na 4 m każda, oddzielone od siebie filarami o szerokości ok. 1,5 m. Każda z sekcji wyposażona jest w zasuwę, ale obecnie są one nieczynne i nie pozwalają na regulację piętrzenia. Stałą część jazu (od strony prawego brzegu) stanowi prostokątny, betonowy próg o długości 18 m i rzędnej piętrzenia 275,50 m n.p.m. Piętrzy on wodę na wysokość około 1,5 metra. W tej części jazu zlokalizowana jest przepławka dla ryb.

Przepławka komorowa, widoczna na zdjęciu w środkowej części jazu jako pochylnia ze stopniami, złożona jest z sześciu komór o długości 3 m każda. Wewnętrzna szerokość komór wynosi około 2 m. Przepławka nie działa skutecznie, między innymi, ze względu na zbyt dużą turbulencję wody w komorach, co uniemożliwia małym rybom i innym organizmom wodnym wędrówkę w górę rzeki.

Planowana inwestycja

Inwestycja zakłada wykonanie poniżej istniejącego stopnia bystrotoku kaskadowego (ryglowego) składającego się z systemu basenów ułatwiających organizmom wodnym wędrówkę, zarówno w górę, jak i w dół rzeki.

Długość projektowanego bystrotoku wynosi 42 metry, na co będą się składać trzymetrowe podłużne baseny. Zostaną one ułożone z kamieni różnej wysokości z zachowaniem nieregularnie rozmieszczonych między nimi szczelin, dostosowanych do ichtiofauny występującej w sąsiedztwie obiektu (nie mniejszych niż 30 cm). Przestrzenie wewnątrz basenów będą wypełnione klinowanym narzutem kamiennym. Spadek dna w tej części obiektu zaprojektowano w stosunku 1:25. Szerokość bystrotoku w górnym odcinku wyniesie około 15 metrów, a w dolnym rozszerzy się na całe naturalne koryto (do szerokości około 19 metrów).

Poniżej bystrotoku szorstkość dna zostanie dodatkowo zwiększona przez wykonanie piętnastometrowej rampy kamiennej (niecki wypadowej) o spadku 1:20. Część głazów w bystrotoku oraz w niecce wypadowej będzie niższa, tworząc koryto małej wody koncentrującej przepływy przy niskich stanach.

przeplawka_pop — Projekt przepławki (WTU Sp. z o.o.)

Na końcu bystrotoku ryglowego oraz niecki wypadowej wykonane zostaną na całej szerokości rzeki gurty kamienne z głazów wielkogabarytowych stabilizujące obie części urządzenia.

Wlot do przepławki od strony wody górnej zapewni wycięcie otworu w istniejącym stałym progu o szerokości 14,8 metra i wysokości 90 centymetrów. Istniejąca, nieczynna przepławka zostanie wypełniona miejscowym żwirem, a wlot do niej zabetonowany.

Realizacja – zmiany wprowadzone w trakcie realizacji inwestycji

W trakcie realizacji inwestycji dokonano niewielkich korekt projektu. Dotyczyły one:

zamiany płyty podbudowy przepławki z żelbetowej na głazy z piaskowca oraz wykonania zakończenia ubezpieczenia wypadu przepławki ze spadkiem zapadającym pod dno rzeki;
zamiany materiału, z którego wykonany został gurt kończący ubezpieczenie wypadu przepławki – zamiast granitu zastosowano głazy z piaskowca;
wykonania ubezpieczeń narzutem kamiennym dna i skarpy brzegu lewego pomiędzy niecką wypadową jazu a gurtem kończącym oraz za gurtem kończącym przepławkę, które stabilizują całą budowlę;
zamiany stalowych odbojnic na odpowiednie wyprofilowanie betonowego progu i osłonę z głazów od strony wody górnej.

Poniżej zamieszczono fotograficzną dokumentację poszczególnych etapów realizacji inwestycji.